Orta kulağı döşeyen mukoza adı verilen döşeyici örtünün (bu örtü, östaki borusu adı verilen boru şeklinde bir organla, genizle ve burunla irtibat halindedir) iltihabına, orta kulak iltihabı adı verilir. Orta kulak iltihabları burun ve genizdeki iltihapların, östaki borusu yoluyla orta kulağa ulaşmasıyla meydana gelirler. Orta kulak iltihabı genellikle nezle, gribal enfeksiyon, sinüzit veya üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben ortaya çıkar. Östaki borusunun yapısı sebebiyle okul öncesi dönemdeki çocuklar ve süt çocukları enfeksiyona daha yatkındır. Orta kulak iltihabının en önemli belirtisi kulak ağrısıdır. Bebeklerde ve çocuklarda kulak ağrısının şiddeti, orta kulaktaki iltihabın kulak zarını şişirip germesine bağlıdır. Bebeklerde uykudan uyandıracak şiddette ağrılar meydana gelirken ağrıya ateşte eşlik edebilmektedir. Orta kulak iltihabı tedavisinde amaç, orta kulaktaki iltihabın doğal yolla temizlenmesini sağlamaktır bu sebeple hastaya burun ve östaki borusunun açılmasını sağlayan ilaçlar verilir. Burun açıcı spreyler, antibiyotikler, ağrı kesiciler, burun içi ve orta kulaktaki ödemi çözücü ilaçlar hastalığın iyileşmesine yardımcı olur. Ağrının şiddetli olduğu dönemde kulak zarının cerrahi olarak çizilmesi de, kulak zarı deliklerini önlemekte kullanılan yardımcı bir tedavisidir.
Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Suat Turgut, çocuklarda orta kulak iltihabıyla ilgili merak edilen konularda kapsamlı bilgiler verdi.
Orta kulak iltihabı nedir?
Orta kulağı döşeyen mukoza adı verilen döşeyici örtünün iltihabına orta kulak iltihabı denir. Bu örtü, östaki borusu adı verilen boru şeklinde bir organla, genizle ve burunla irtibat halindedir. Orta kulakta, kulak zarı ile iç kulak arası köprü görevi gören örs, üzengi ve çekiç adı verilen üç adet kemikcik bulunur. Bunlar vücudun en küçük kemikleridir. Orta kulak normalde hava ile doludur. Kemikcikler ve buna bağlı kulak zarı, bu hava boşluğuna doğru hareket eder. İltihap, bu boşluğu döşeyen iç örtünün şişmesi, orta kulağın sıvıyla dolmasıyla kendini gösterir. Bu durumda, orta kulağı havalandıran östaki borusu da tıkanır. Orta kulaktaki hava, yerini iltihaplı sıvıya bırakır ve buna bağlı olarak hastalık şikayetleri ortaya çıkar.
Orta kulak iltihabı nasıl oluşur?
Orta kulak iltihabı, genellikle burun ve geniz kaynaklı olarak, aşağıdan yukarı giden (asendan) enfeksiyon şeklinde oluşur. Burun ve genizdeki iltihaplar, östaki borusu yoluyla orta kulağa ulaşır. Östaki borusu normalde kapalıdır. Yutkunma sırsında, burun ve genizde artan basınçla açılır. Sürekli emme, yutkunma ve yüksek volümlü basınçla sümkürme genizdeki enfeksiyonun orta kulağa ulaşmasını kolaylaştırır. Orta kulak iltihabı genellikle nezle, gribal enfeksiyon, sinüzit veya üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben ortaya çıkar.
Orta kulak iltihabında kimler risk altındadır?
Okul öncesi dönemdeki çocuklar, süt çocukları enfeksiyona daha yatkındır. Bunun sebebi, östaki borusunun yapısıyla ilgilidir. Çocuklarda bu dönemde östaki borusu tam gelişmemiştir ve kolay açılır. Dolayısıyla, enfeksiyonun orta kulağa ulaşması kolaylaşır. Okul gibi kalabalık ortamlarda orta kulak iltihabına yol açan enfeksiyonlar daha sık görülür.
Orta kulak iltihabı belirtileri nelerdir?
Orta kulak iltihabının en önemli belirtisi kulak ağrısıdır. Hastalığın akut döneminde, ağrı çok şiddetlidir. Uykudan uyandıracak şiddette bebeklerde kulak ağrısı olur. Ağrıyla beraber ateş de olabilir. Orta kulağın iltihapla dolmasına bağlı olarak, işitmede azalma söz konusudur. Ağrı, orta kulaktaki iltihabın kulak zarını şişirip germesine bağlıdır. Kulak zarı gerginliğinin fazlalaştığı dönemde ağrı zirve yapar. Bu dönemde, kulak zarı iltihabın baskısıyla delinir ve kulak yolundan kanlı iltihap akmaya başlar. Ağrı, kulak zarında gerilme bittiği için tamamen kaybolur. Kulak akıntısı da bu aşamada en belirgin semptomdur.
Orta kulak iltihabı tedavisi
Tedavi, orta kulaktaki iltihabın doğal yolla temizlenmesini sağlamaya yöneliktir. Burun ve östaki borusunun açılmasını sağlayan ilaçlar verilir. Burun açıcı spreyler, antibiyotikler, ağrı kesiciler, burun içi ve orta kulaktaki ödemi çözücü ilaçlar hastalığın iyileşmesine yardımcı olur. Ağrının şiddetli olduğu dönemde kulak zarının cerrahi olarak çizilmesi, kulak zarı deliklerini önler.
Bebek ve çocukları orta kulak iltihabından korumak için neler yapmak gerekir?
Orta kulak enfeksiyonları burun ve geniz yoluyla orta kulağa yayıldığı için, bu tür enfeksiyonlarda dikkatli olmak gerekir. Bu dönemde, solunum yolu enfeksiyonunu sıkıntısız atlatmak için gerekli tedbirleri almak gerekir. Çocukların ve bebeklerin yeterli istirahat etmesi ve doğru beslenmesi sağlanmalı, bebekler ve çocuklar sigara dumanına maruz bırakılmamalı, soğuktan ve hava kirliliğinden de korunmalıdır. Burunda akıntı ve iltihap varken çok kuvvetli sümkürmek, iltihabın orta kulağa yayılmasına yola açacağından çocukların bu davranışları engellenmelidir.
Küçük çocuklarda östaki borusu yatay ve az gelişmiş olduğundan, yatar pozisyonda biberonla veya memeden emzirme, sütün orta kulağa kaçmasına ve orta kulak enfeksiyonuna yol açabilir. Ayrıca nezle ve üst solunum yolu enfeksiyonu olan bebeklerin uyurken yalancı meme emmesi, yutkunma esnasında östaki borusu açılmasına yol açarak, burun ve genizdeki iltihabı orta kulağa yayabilir. Bu nedenle, yalancı memeyi uyurken vermemek kulak iltihabını önleyebilir.
Bir yanıt bırakın